مهم‌ترین معیار سنجش موفقیت واحدهای تجاری، مقدار سود به‌دست‌آمده در یک دوره مالی توسط واحد تجاری می‌باشد و مدیران واحدهای تجاری هم علاقمند به دانستن میزان سود واحدهای تجاری خود می‌باشند. بهترین راه برای تعیین دقیق میزان سود هر واحد تجاری، فروش کلیه دارایی‌های آن واحد، تسویه بدهی‌ها و در نهایت مقایسه مبلغ وجه باقی‌مانده با آورده‌های مالکان می‌باشد (این عمل تصفیه نامیده می‌شود).
انجام این روش به دلیل هزینه‌های بالا و همچنین جلوگیری از ادامه فعالیت شرکت که برای فعالیت تا مدت نامحدودی راه‌اندازی شده است، غیرقابل‌قبول و غیرمنطقی است. راه‌حل این مشکل تعیین میزان سود شرکت در دوره‌های زمانی مشخص، طی گزارشات مالی و بدون فروش دارایی‌ها و تسویه بدهی‌ها می‌باشد. دوره زمانی ذکر شده به دو نوع قابل تقسیم می‌باشد که در زیر به تعریف هریک می‌پردازیم.
دوره مالی چیست؟
برای تعیین وضعیت سود یا زیان واحدهای تجاری، مدت فعالیت آن‌ها به دوره‌های کوتاه تقسیم می‌شود که به هریک از این دوره‌ها، دوره مالی گفته می‌شود. در پایان هر دوره مالی، وضعیت مالی شرکت‌ها در گزارشات مالی بیان می‌شود.
سال مالی چیست؟
به دوره مالی که مدت آن یک سال باشد “سال مالی” گفته می‌شود. طبق قواعد و قوانین موجود در پایان هر سال مالی حسابداران و شرکت‌ها موظف به ارائه صورت‌های مالی و تحویل اظهارنامه عملکرد می‌باشند.
سال مالی بیشتر شرکت‌ها در ایران مطابق با تقویم خورشیدی و از ابتدای فروردین تا آخر اسفند ماه می‌باشد. برخی شرکت‌های دیگر نیز براساس نوع فعالیت خود، تاریخ‌های متفاوتی را برای سال مالی خود انتخاب می‌کنند، مانند واحدهای تجاری فعال در زمینه محصولات کشاورزی.
بیشتر بخوانید: بستن سال مالی در حسابداری
نکاتی درباره دوره مالی و سال مالی
در برخی موارد برای اطلاع سریع‌تر از وضعیت سود یا زیان واحد تجاری و یا برای دریافت تسهیلات و غیره، صورت‌های مالی در دوره‌های زمانی کوتاه‌تری تهیه می‌شود. این نوع گزارشات به “گزارشات میان دوره‌ای” معروف می‌باشند. معمول‌ترین گزارشات میان دوره‌ای 3 و 6 ماهه می‌باشند.
نکات:
همه شرکت‌های سهامی عام، موظف به تهیه گزارشات میان دوره‌ای 3 ماهه می‌باشند.
تا زمان تصفیه واحد تجاری، گزارشات تهیه شده جنبه برآوردی دارد.
معمول‌ترین دوره مالی یک ساله می‌باشد.
پایان دوره مالی معمولا زمانی در نظر گرفته می‌شود که فعالیت واحد تجاری در پایین‌ترین سطح قرار دارد.
با توجه به کاربرد گزارشات، می‌توان صورت‌های مالی را در بازه‌های زمانی کم‌تری مانند یک ماه نیز تهیه نمود.
