حساب‌ها چه هستند؟
ما رویداد مالی را در حساب‌ها ثبت می‌کنیم. در واقع رویدادهای مالی تحت عنوان حساب‌ها ثبت و نگهداری می‌شوند. حساب را به‌طور معمول به اختصار به شکل (T) نشان می‌دهند. برای هر رویداد، حساب‌های مربوط به نام آن رویداد را ایجاد می‌نمایند.
مثلا وقتی می‌گوییم حساب بانک، باید رویدادهای مربوط به بانک را در آن ثبت کنیم یا هر وقت می‌گوییم حساب سرمایه، رویدادهای مربوط به سرمایه در آن ثبت می‌گردد.
بدهکار حساب و بستانکار حساب یعنی چه؟
همیشه طرف راست حساب را بدهکار و طرف چپ آن را بستانکار می‌گویند. یعنی وقتی می‌گوییم حسابی بدهکار شد، باید در طرف راست آن رقمی را ثبت کنیم و وقتی می‌گوییم آن حساب بستانکار شده باید سمت چپ آن را ثبت کنیم؛ پس هر حسابی هم طرف بدهکار و هم طرف بستانکار دارد و مطمئن باشید حسابداری موفق است که به‌طور دقیق بداند ماهیت چه حساب‌هایی بدهکار و چه حساب‌هایی بستانکار خواهد بود.
حساب‌ها ماهیت بدهکار یا بستانکار دارند یعنی چه؟
برخی حساب‌ها ماهیت بدهکار دارند، یعنی همیشه مانده نهایی آنها بدهکار است و زمانی که ثبت بدهکار می‌شود، افزایش پیدا می‌کنند و یا با ثبت بستانکار کاهش می‌یابند؛ اما برخی حساب‌های دیگر ماهیت بستانکار دارند، یعنی همیشه مانده نهایی آنها بستانکار است و برعکس حساب‌هایی با ماهیت بدهکار با ثبت بستانکار افزایش پیدا کرده و با ثبت بدهکار کاهش پیدا می‌کنند. معادله اصلی حسابداری را به یاد دارید؟ همین معادله به شما می‌گوید حساب‌هایی که طرف راست معادله هستند، یعنی دارایی‌ها ماهیت و مانده بدهکار دارند و حساب‌های سرمایه و بدهی که سمت چپ هستند ماهیت و مانده بستانکار دارند.
دقت کنید چه ارتباط زیبایی وجود دارد. طرف راست حساب را بدهکار و طرف چپ آن را بستانکار گویند. همچنین در معادله حسابداری، حساب‌های طرف راست معادله ماهیت بدهکار و حساب‌های طرف چپ ماهیت بستانکار دارند. با توجه به اهمیت قضیه برای آن که هیچوقت ماهیت حساب‌ها را فراموش نکنید به مثال ذیل توجه داشته باشید.
شما اگر پدر خانواده باشید در واقع دارایی‌های خانواده می‌باشید و فرد پدر همیشه بدهکار فرزندان و خانواده می باشد؛ پس دارایی‌ها همیشه ماهیت بدهکار دارند و همسر شما بستانکار شما می‌باشد و حساب بدهی شماست. پس ماهیت حساب‌های بدهی همیشه بستانکار است و فرزند شما که به عنوان سرمایه زندگی شما می‌باشد هم همیشه بستانکار از پدر می‌باشد؛ پس سرمایه نیز ماهیت بستانکار دارد.
حال قبل از این که با نحوه ثبت حساب‌ها با یک مثال آشنا شویم بهتر است با حسابداری دوبل آشنا شویم.
حسابداری دوبل چیست؟
باید گفت تمامی عمل حسابداری در سیستم دوبل دارای مفهوم است. سیستم دوبل به این معناست که در هر معامله و رویداد مالی همیشه یک حساب بدهکار و یک حساب بستانکار می‌گردد؛ یعنی در واقع دو حساب تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و در مقابل هر بدهکاری یک بستانکار وجود دارد. در واقع با حسابداری دوبل سیستم حسابداری، توانا، پویا و انعطاف‌پذیر و قابلیت آن در ثبت و انتقال و گزارش اطلاعات مالی در قالب صورت مالی قابل اعتماد و مفهوم خواهد شد.
در نتیجه با در نظر گرفتن سیستم دوبل جهت انجام و ثبت حسابداری رویدادهای مالی اگر موارد زیر را رعایت کنید به طور یقین حسابدار خوبی خواهید شد.
1. موضوع و رویداد مالی را به دقت تجزیه و تحلیل کنید؛ یعنی دقت داشته باشید چه اتفاقی افتاده و چه حساب‌هایی را باید تحت تاثیر قرار دهید.
2. چه حسابی افزایش یافته و چه حسابی کاهش پیدا کرده.
3. حسابی که افزایش یافته چه ماهیتی و حسابی که کاهش پیدا کرده چه ماهیتی دارد.
پس با در نظر گرفتن مطالب فوق به مثال زیر توجه کنید:
آقای ضیایی با اختصاص دادن ۲٫۵۰۰٫۰۰۰ ریال موجودی نقد و کالایی به مبلغ ۵۰۰٫۰۰۰ ریال فعالیت تجاری خود را آغاز می‌کند.
تجزیه و تحلیل: موجودی نقد، کالا، دارایی‌ها، موسسه تجارتی و آورده‌های آقای ضیایی به عنوان سرمایه می‌باشند؛ بنابراین حساب دارایی‌ها و سرمایه هر دو افزایش داشته‌اند.
دارایی‌ها = بدهی + سرمایه ⇒ معادله اصلی حسابداری
۵۰۰٫۰۰۰ + ۲٫۵۰۰٫۰۰۰ = ۰ + ۳٫۰۰۰٫۰۰۰
مطالب مرتبط
