تعریف راس گیری
محاسبه تاریخ سررسید چند چک با مبالغ متفاوت یا یکسان در تاریخ‌های مختلف راس گیری نامیده می‌شود. در حسابداری راس گیری به معنای محاسبه میانگین موزون می‌باشد که البته فقط برای چک‌ها به کار نمی‌رود و می‌توان از راس گیری برای محاسبه راس فاکتورها نیز استفاده نمود.
راس گیری چک ها
با ذکر یک مثال نحوه راس گیری چک‌ها را توضیح می‌دهیم. فرض کنید چند فقره چک را به شرح زیر از مشتری دریافت کردیم:
- چک با مبلغ 10000 ریال به مدت 10 روز از امروز
- چک با مبلغ 24000 ریال به مدت 3 ماه از امروز
- چک با مبلغ 8000 ریال به مدت 6 ماه از امروز
- چک با مبلغ 15000 ریال به مدت 4 ماه از امروز
برای محاسبه راس این چک‌ها، در ابتدا باید مبلغ هر چک در مدت زمان مانده تا وصول چک از امروز ضرب شود:
- 10000 * 10 برابر 100000
- 24000 * 90 برابر 2160000
- 8000 * 180 برابر 1440000
- 15000 * 120 برابر 1800000
سپس مقادیر حاصل را با هم جمع نموده و بر مجموع مبالغ چک‌ها تقسیم می‌کنیم. 5980000 تقسیم بر 57000 که برابر می‌شود با 96 روز. بنابراین راس چک‌های موردنظر می‌شود مبلغ 57000 به مدت 96 روز. یعنی می‌توان به‌جای چک‌های بالا یک فقره چک با مبلغ 57000 ریال به مدت 96 روز از امروز در نظر گرفت.
در حقیقت اگر مبلغ هر چک را وزن در نظر بگیریم و مدت سررسید آن را فاصله تا مرکز، تصویر راس گیری برابر شکل می‌شود.
کاربرد راس گیری
فرض می‌کنیم طی قرار قبلی با مشتری تعیین کرده‌ایم که مشتری بدهی خود را به‌صورت چک با مدت کمتر از 4 ماه پرداخت کند؛ با توجه به محاسبه راس چک‌های بالا که برابر 96 روز شد و مدت مشخص شده که کمتر از 4 ماه است، می‌توانیم چک‌های مذکور را از مشتری قبول کنیم.
راس گیری فاکتورها
پیش‌تر گفتیم که راس گیری برای فاکتورها نیز به‌کار می‌رود. برای فاکتورها باید مدت زمان گذشته از تاریخ فاکتور تا امروز در نظر گرفته شودبرای مثال چند فاکتور با مشخصات زیر داریم:
- فاکتور به مبلغ 200000 ریال و مدت 1 ماه تا امروز
- فاکتور به مبلغ 160000 ریال و مدت 20 روز تا امروز
- فاکتور به مبلغ 240000 ریال و مدت 2 ماه تا امروز
سپس مقادیر حاصل را با هم جمع کرده و بر مجموع مبلغ فاکتورها تقسیم می‌کنیم. 23600000 تقسیم بر 600000 که برابر می‌شود با 39 روز.
نحوه محاسبه راس چک‌ها و فاکتورها در نرم افزار حسابداری حسیب نت
در نرم افزار حسابداری حسیب برای محاسبه راس چک‌ها و فاکتورها راه حل ساده و در عین حال کاربردی در نظر گرفته شده است؛ بدین صورت که شما در هر زمان که نیاز به محاسبه راس چک‌ها یا فاکتورهای خود داشته باشید، می‌توانید با مراجعه مستقیم به منوی پرونده و انتخاب زیرمنوی راس، فرم راس گیری را باز کنید.
به محض ورود به فرم راس، تاریخ روز جاری در قسمت بالا در جعبه متن تاریخ مبدا تحویل شده که می‌توان تاریخ را به روز دلخواه تغییر داد؛ مثلا قصد داریم که راس چند چک را نسبت به روز مشخصی در گذشته محاسبه کنیم و نه امروز؛ بنابراین باید حتما تاریخ مبدا را تغییر داده تا راس نسبت به آن محاسبه گردد؛ یا این که راس چند فاکتور را محاسبه کرده‌ایم حال می‌خواهیم برای تسویه فاکتورها چک دریافت کنیم؛ در این حالت اگر مشتری چند فقره چک پرداخت کند، برای محاسبه راس چک‌ها باید تاریخ راس فاکتورها را به‌عنوان تاریخ مبدا مشخص کنیم تا تاریخ راس چک‌ها را با مدت موردنظر راحت‌تر مقایسه کنیم؛ در این فرم قسمتی برای فاکتورها و قسمت دیگری برای چک‌ها در نظر گرفته شده که می‌توان برای اضافه کردن چک‌ها یا فاکتورها هم به‌صورت دستی اطلاعات مورد نظر را تحویل داد و هم می‌توانیم از فاکتورهای خرید و فروش یا چک‌های دریافتی و پرداختی ثبت شده داخل نرم افزار حسیب نت استفاده کنیم.
برای اضافه کردن، تصحیح و حذف فاکتور یا چک در لیست‌ها به ترتیب از کلیدهای 
، 
و 
استفاده می‌شود. برای حذف اطلاعات لیست چک‌ها یا فاکتورها از کلید 
در قسمت موردنظر استفاده می‌شود. برای انتخاب چک‌ها از بین چک‌های دریافتی ثبت شده باید کلید 
را زده تا لیست چک‌های دریافتی باز شود، پس از تعیین محدوده و نمایش لیست چک‌های دریافتی می‌توانیم چک‌های موردنظر را به کمک کلید Ctrl و کلیک ماوس انتخاب کنیم، سپس با زدن کلید تایید چک‌های منتخب ما به لیست چک‌های فرم راس اضافه می‌شوند؛ همچنین برای انتخاب چک‌ها از بین چک‌های پرداختی ثبت شده باید کلید 
را زده تا لیست چک‌های پرداختی باز شود؛ پس از تعیین محدوده و نمایش لیست چک‌های پرداختی می‌توانیم چک‌های مورد نظر را به کمک کلید Ctrl و کلیک ماوس انتخاب کنیم، سپس با زدن کلید تایید، چک‌های منتخب ما به لیست چک‌های فرم راس اضافه می‌شوند.
برای انتخاب فاکتورها از لیست فاکتورهای خرید کلید 
و برای انتخاب از لیست فاکتورهای فروش کلید 
را می‌زنیم؛ بدین ترتیب تریل عملیات خرید یا تریل عملیات فروش باز می‌شود. پس از تعین محدوده و نمایش لیست فاکتورها، فاکتورهای موردنظر را به کمک کلیدهای Ctrl و کلیک ماوس انتخاب می‌کنیم و سپس کلید تایید را می‌زنیم تا فاکتورهای منتخب به لیست فاکتورهای فرم راس اضافه شوند.
در نرم افزار حسیب نت می‌توانیم به‌راحتی راس بدهکار و راس بستانکار سطرهای گردش حساب یا دفاتر را محاسبه کنیم؛ برای انجام محاسبه راس در گردش حساب، پس از نمایش اطلاعات حساب باید ردیف‌های موردنظر را با فشردن کلید Spacebar انتخاب کنیم، سپس در قسمت بالای فرم گردش حساب یا دفاتر زیر سربرگ راس و جمع ردیف‌های منتخب می‌توانیم راس ردیف‌هایی که انتخاب کردیم را مشاهده کنیم.
